Koningin Wilhelmina monument
Wladimir de Vries, 1983
Staande jonge koningin Wilhelmina met een waaier in de hand.
| kunstenaar | Wladimir de Vries (1917 - 2001) |
| genre | Figuren |
| techniek | gipsontwerp |
| afmetingen | 64 cm |
| datering | 1983 |
| signatuur | ongesigneerd |
| ploeglid | nee |
| inventarisnummer | 00241 |
| bijzonderheden | Docent aan de Academie Minerva te Groningen |
| geportretteerde | Wilhelmina Helena Pauline Maria Koningin der Nederlanden Den Haag, 31 augustus 1880 - Apeldoorn, 28 november 1962 Ouders: Koning Willem III en Koningin Emma van Waldeck-Pyrmont Gehuwd met: Hendrik van Mecklenburg-Schwerin op 7 februari 1901 |
| expositie | Groninger Surprises (2009 -2010) |
| schenker | Mevr. F. Nouwt, Groningen |
| aanwinstjaar | 2004 |
| collectie | Collectie Wladimir de Vries |
| publicaties |
Uitgebreide beschrijving
De collectie Wladimir de Vries van Kunst Behoud Groningen bestaat uit ontwerpen in gips en was en een aantal modeltekeningen. Wladimir de Vries werd vooral bekend door zijn beelden in de stad Groningen: de Stedenmaagd (‘Blote Bet’) op de Herebrug, het Veulen op de Radesingel en de Wisent in het Noorderplantsoen. In totaal zijn er ca. 50 beelden van hem bewaard gebleven, die zich, op een enkele uitzondering na, bevinden in de drie noordelijke provincies.
Wladimir volgde de opleiding aan de Academie Minerva van 1938-1941 en was daar o.m. leerling van de beeldhouwer Willem Valk. Van zijn beelden zijn geen schetsen op papier bekend. Hij boetseerde deze meestal direct op kleine schaal in klei of was. Deze ontwerpen werden in gips afgegoten en dienden als voorbeeld voor zijn beelden op ware grootte in steen, altijd door hem zelf uitgehakt, of in brons. Een van de meest interessante, mooi uitgewerkte ontwerpen uit de collectie betreft Wladimirs Koningin Wilhelmina monument. Het is een uniek ontwerp, want het monument werd helaas nooit uitgevoerd. Toen er in 1980 een adviescommissie werd ingesteld voor de oprichting van een Nationaal Monument voor Wilhelmina in Den Haag, vond hij dit een goede gelegenheid om van haar een beeld te maken dat een duidelijk contrast zou vormen met de al bestaande beelden van Mari Andriessen (Utrecht 1965) en Charlotte van Pallandt (Rotterdam 1968).
Dezen hadden haar afgebeeld als een oudere volumineuze vrouw in een grote vormeloze jas, indrukwekkend maar niet bepaald elegant. Wladimir de Vries vond dat onrechtvaardig. Hij was onder de indruk geraakt van haar ranke, zelfbewuste verschijning in de jaren rond 1898, toen zij op achttienjarige leeftijd werd ingehuldigd en de zware regeringstaak aanvaardde. Het is niet verbazingwekkend dat hij juist dit beeld van haar had vastgehouden, want veel van zijn werk betreft jonge vrouwen. Bij voorkeur gaf hij hen naakt weer, zoals b.v. bovengenoemde ‘Blote Bet’, het eerste publieke naakte beeld in de stad Groningen. In dit geval kon dat uiteraard niet, verder dan een galajapon die schouders en armen bloot liet, kon hij niet gaan. Twee portretfoto’s van Wilhelmina uit1897 (fotograaf H.R.F. Kameke) hebben waarschijnlijk als voorbeeld voor zijn ontwerp gediend. Op een staatsieportret gemaakt voor haar toekomstige inhuldiging staat zij uitgebeeld in een lange galajapon, deels bedekt door een omgeslagen koningsmantel. Als sieraden draagt zij een diadeem, een collier en armbanden. In haar rechterhand houdt zij een gesloten waaier vast.
Op de tweede foto is zij gekleed in een hooggesloten japon en houdt met beide handen een geopende waaier op heup hoogte vast. In zijn ontwerp koos Wladimir natuurlijk voor de galajapon zonder de koningsmantel. De tweedelige galajapon bestaat uit een lijfje eindigende in een puntvorm in de taille, met een laag horizontaal decolleté en schouderbanden en uit een lange rok. De rok valt met een enkele plooi nagenoeg strak omlaag en reikt tot aan de sokkel. De nauwsluitende japon accentueert de elegantie van Wilhelmina, die er fier, maar toch ontspannen bij staat. In haar handen houdt zij losjes de halfgeopende waaier op heuphoogte vast. De versieringen van de japon en de sieraden zijn schematisch weergegeven. Het gezicht, daarentegen, is fijnzinnig uitgewerkt. De conisch gevormde, enigszins taps toelopende sokkel versterkt de opgaande lijn van het beeld. In de sokkel is de tekst ‘Wilhelmina .1880 .1962’ aangebracht. De gegevens van het beeld zijn nader uitgewerkt in een bewaard gebleven offerte met o.a. een situatietekening. De bedoeling was dat het beeld in brons zou worden uitgevoerd, 270 cm hoog, met een rood granieten sokkel, 100 cm hoog. Het bleef echter bij het kleine gipsontwerp van 64 cm hoog.
Wladimir had geen rekening gehouden met de opdracht dat het monument ‘herinneringen’ aan de verschillende fasen van Wilhelmina’s regeringsperiode zou moeten oproepen. Dit bleek in de praktijk een moeilijke opgave, want uiteindelijk werd pas in 1987 een bronzen afgietsel van het gipsontwerp van Charlotte van Pallandt uit 1968, in Den Haag onthuld. Een poging in 1986 om Wladimirs ontwerp in Apeldoorn uitgevoerd te krijgen, had ook geen succes. Jammer, want de koninklijke allure van het sierlijke beeldje had een royaler uitvoering verdiend.
Elly Koen.
Literatuur
