Illusie (Leidseplein)
Ger van Norden, 1984
Bruisend stadsbeeld als decor voor een intrigerend onderonsje van twee mannen in een café aan het Leidseplein te Amsterdam met grote ramen die op een paar plekken na beslagen zijn. De beide figuren op de voorgrond vormen een merkwaardig stel. Het contrast tussen beiden had nauwelijks groter kunnen zijn. Oud staat hier tegenover jong, blank versus gekleurd en broos tegenover macho. Het zijn vooral de laatste eigenschappen die Van Norden treffend heeft neergezet. Zo toont de oude man ons zijn kale schedel, die roze is en kwetsbaar, met onder de resterende grijze haren twee opvallend grote oren, die net als de smalle nek passen in het beeld van de ouderdom. Het felgekleurde jack oogt weliswaar jeugdig maar verhult het gebrek aan kracht in de afhangende schouders niet.
Van opzij zien we dan de andere man die donker en sterk behaard is. Hij draagt een opvallend grote zonnebril en heeft op zijn mouw een adelaar, in het algemeen een teken van macht en overwinning, maar meer specifiek een symbool dat gevoerd wordt door de Hells Angels. Hoewel het stel de verbeelding prikkelt valt er over het gesprek slechts te speculeren. Hun samenzijn blijft raadselachtig.
Waarschijnlijk heeft de kunstenaar een stadsbeeld gecreëerd dat zowel naar zijn woonplaats verwijst alsook naar de Vrijmetselarij, waar hij lid van was. Het gebouw op de achtergrond is als herinnering aan de klassieke tempelarchitectuur op te vatten als een verwijzing naar de Vrijmetselaars. Ook details refereren aan de Vrijmetselarij, zoals de lichtsymboliek in de slinger met gekleurde lampjes, verder op de blauwe lichtreclame links in beeld het woord ALFA en daarboven een stukje van de Eiffeltoren waarvan de bouwer, Gustav Eiffel, eveneens Vrijmetselaar was. Zoals hij symbolen verstopte in alledaagse beelden, zo verwerkte Van Norden ook de formele informatie over het werk in twee uithangborden rechts in het beeld. Het witte bord vermeldt in blauwe letters de techniek AIRBRUSH. Op het rode bord daaronder staan in witte letters de signatuur en datering: GER 84.
| kunstenaar | Ger van Norden (1927 - 2012) |
| genre | Genrekunst |
| techniek | airbrush |
| afmetingen | 68 x 98 cm |
| datering | 1984 |
| signatuur | midden rechts |
| ploeglid | nee |
| inventarisnummer | 00028 |
| plaats | Amsterdam |
| exposities | |
| schenker | Ger van Norden Stichting, Meppel |
| aanwinstjaar | 2003 |
| collectie | Collectie Ger van Norden |
| conditie | redelijk |
Uitgebreide beschrijving
Place Paris van Ger van Norden is een surrealistisch getint airbrushschilderij waarin het thema van de grote stad centraal staat. Het schilderij maakt deel uit van een serie werken waarin Van Norden uiting geeft aan zijn fascinatie voor de moderne metropool met wolkenkrabbers, monumenten, reclameaffiches, kermis- en bordeelscenes.
Ook Place Paris toont een bruisend stadsbeeld, maar dan als betekenisvol decor voor een intrigerend onderonsje van twee mannen in een café. De beide figuren op de voorgrond vormen een merkwaardig stel. Het contrast tussen beiden had nauwelijks groter kunnen zijn. Oud staat hier tegenover jong, blank versus gekleurd en broos tegenover macho. Het zijn vooral de laatste eigenschappen die Van Norden treffend heeft neergezet. Zo toont de oude man ons zijn kale schedel, die roze is en kwetsbaar, met onder de resterende grijze haren twee opvallend grote oren, die net als de smalle nek passen in het beeld van de ouderdom. Het felgekleurde jack oogt weliswaar jeugdig maar verhult het gebrek aan kracht in de afhangende schouders niet.
Van opzij zien we dan de andere man die donker en sterk behaard is. Hij draagt een opvallend grote zonnebril en heeft op zijn mouw een adelaar, in het algemeen een teken van macht en overwinning, maar meer specifiek een symbool dat gevoerd wordt door de Hells Angels. Hoewel het stel de verbeelding prikkelt valt er over het gesprek slechts te speculeren. Hun samenzijn blijft raadselachtig, zoals ook de stedelijke omgeving evenveel aanknopingspunten heeft als mystificaties. Want waar staat dit café? En welke verwijzingen zijn er te ontdekken in de omgeving, het gebouw, de verlichting en de tekens op de reclameborden?
Het feit dat Van Norden toen hij dit werk maakte in Groningen woonde en Vrijmetselaar was is in ieder geval belangrijke informatie bij het ‘lezen’ van de beelden. Waarschijnlijk heeft de kunstenaar een stadsbeeld gecreëerd dat zowel naar zijn woonplaats verwijst alsook naar de Vrijmetselarij. Het gebouw op de achtergrond lijkt sterk op de gevel van het Groninger stadhuis, maar is als herinnering aan de klassieke tempelarchitectuur ook op te vatten als een verwijzing naar de Vrijmetselaars die hun bijeenkomsten houden in een tempel en die ieder voor zich bouwen aan een spirituele Tempel. Ook details refereren aan de Vrijmetselarij, zoals de lichtsymboliek in de slinger met gekleurde lampjes, verder op de blauwe lichtreclame links in beeld het woord ALFA (van Alfa en Omega), en daarboven een stukje van de Eiffeltoren waarvan de bouwer, Gustav Eiffel, eveneens Vrijmetselaar was. Zoals hij symbolen verstopte in alledaagse beelden, zo verwerkte Van Norden ook de formele informatie over het werk in twee uithangborden rechts in het beeld. Het witte bord vermeldt in blauwe letters de techniek AIRBRUSH. Op het rode bord daaronder staan in witte letters de signatuur en datering: GER 84. En dat laatste brengt ons bij de vraag wie deze kunstenaar eigenlijk was. Waar kreeg hij bijvoorbeeld zijn vorming en wat waren zijn specialismen?
Geboren en getogen in Amsterdam, kreeg Ger van Norden zijn opleiding aan de Amsterdamse Grafische School. De vroegste (school)tekeningen dateren van de jaren ’30, het laatste werk is in 1994 tot stand gekomen. Zijn loopbaan beslaat dus ruim zestig jaar.Van Norden, die aanvankelijk in de reclamewereld werkte, ontwikkelde zich al gauw tot een veelzijdig kunstenaar. Hij produceerde niet alleen autonome kunstwerken, hij ontwierp ook vloerkleden en maakte illustraties bij poëzie. Bovendien werkte hij in zeer verschillende technieken en had hij zowel belangstelling voor de gebruikelijke thema’s (portret en landschap) als voor meer symbolistische onderwerpen. Van Norden was goed op de hoogte van de actuele gebeurtenissen in de beeldende kunst, maar hij conformeerde zich niet aan iedere trend. Hij bleef trouw aan de figuratie, al verkende hij wel de grenzen van het realisme. Een neiging tot abstraheren toonde hij in de jaren ’50, toen het realisme na de Tweede Wereldoorlog uit de gratie was geraakt en de abstractie in de lucht hing.
In de jaren ’70 kwamen er surrealistische eigenschappen naar voren en was hij duidelijk geboeid door mystieke onderwerpen als dood, liefde, aura’s, levenslijnen en de symboliek van de Vrijmetselarij. De jaren ‘80 stonden in het teken van de vernieuwing. Hij experimenteerde toen niet alleen met nieuwe vormen maar ook met meer geavanceerde technieken zoals zeefdruk en airbrush. Van Norden heeft veel geschilderd, maar was vooral een eminent graficus.
Annemarie Timmer.
